ديد كلي
هر يك از شاخه‌هاي علوم براي خود موضوع خاصي دارند و اساس دليل تمايز شاخه‌هاي مختلف تفاوت در موضوعات مورد بحث آنهاست. بر اين اساس مجموعه دانسته‌هاي انسان درباره موجود زنده و اختصاصات آنها در چهارچوب دانش زيست شناسي جمع بندي مي‌گردند. اما به دليل وسعت موضوع شاخه‌هاي فرعي زيست شناسي انتظام يافته و هر يك از شاخه‌ها ، موجودات زنده را در اشلهاي مختلف بررسي و تحقيق مي‌نمايد. اكولوژي را با عبارات زير مي‌توان تعريف كرد: مطالعه روابط متقابل بين موجودات زنده و محيط ، مطالعه ساختمان و كيفيت وقوع پديده‌هاي زيستي در طبيعت ، مطالعه ساختمان و نحوه عملكرد طبيعت ومطالعه ساختمان و فيزيولوژي طبيعت.
مباحثي كه در اكولوژي مطرح مي‌شود به صورت زير است. توليد و تجزيه اكوسيستمها ، جريان ماده و انرژي در اكوسيستمها ، چرخه‌هاي بيوژئوشيميايي ، هرمهاي اكولوژيك و زنجيره‌هاي غذايي، انواع زيستگاهها ، آلودگيهاي زيست محيطي .... اكولوژي از بين دانشهاي بشر تنها رشته‌اي كه به عواقب علم و تكنولوژي مي‌انديشد و نگران افزايش علم و دخالت انسان در محيط است. جمعي اكولوژي را "علم ضد علم" ناميده‌اند چون سعي دارد نقش ترمز را روي ماشين علم و قدرت انسان بازي كند.
مباحثي كه در اكولوژي مطرح مي‌شود به صورت زير است. توليد و تجزيه اكوسيستمها ، جريان ماده و انرژي در اكوسيستمها ، چرخه‌هاي بيوژئوشيميايي ، هرمهاي اكولوژيك و زنجيره‌هاي غذايي، انواع زيستگاهها ، آلودگيهاي زيست محيطي .... اكولوژي از بين دانشهاي بشر تنها رشته‌اي كه به عواقب علم و تكنولوژي مي‌انديشد و نگران افزايش علم و دخالت انسان در محيط است. جمعي اكولوژي را "علم ضد علم" ناميده‌اند چون سعي دارد نقش ترمز را روي ماشين علم و قدرت انسان بازي كند.
تقسيمات اكولوژي
اكولوژي را بر مبناي شرايط مطالعه به دو بخش مي‌توان تقسيم كرد.
اتواكولوژي (Autoecology)
از ديد مكتب فرانسوي اگر يك موجود زنده به تنهايي در ارتباط با محيط مطالعه شود و هيچگونه رابطه‌اي با موجودات زنده ديگر در محيط نداشته باشد اين نوع مطالعه اتواكولوژي است. مثلا گياهان در مناطق نزديك قطب يا در بيابانها در فواصل بسيار دور از همديگر رشد و زندگي مي‌كنند و عملا هيچگونه ارتباط زيستي اعم از حمايت يا رقابت با همديگر ندارند، مطالعه در چنين محيطهايي داخل بحث اتواكولوژي قرار دارد. در مكتب آمريكايي اگر موجود زنده‌اي به حالت منفرد و يا عده‌اي از افراد متعلق به يك گونه واحد در رابطه با محيط بررسي شوند اين مطالعه اتواكولوژي است.
سين اكولوژي (Synecology)
وقتي موجود زنده در كنار موجودات زنده ديگر اعم از اينكه به گونه واحد يا گونه‌هاي متعددي متعلق باشند، زندگي كند، مطالعه اكولوژي چنين موجودي در محدوده بحثهاي سين اكولوژي مي‌باشد. يا به عبارت ديگر اگر موجود يا موجودات زنده در جمع ساير موجودات زنده مورد بررسي قرار گيرد. مطالعه از نوع سين اكولوژي است. مثلا مطالعه يك درخت بلوط يا درختان بلوط در يك جنگل و در جمع ساير گياهان و جانوران.
تفاوت اكولوژي و فيزيولوژي گياهي
تفاوت اساسي اكولوژي و فيزيولوژي گياهي اين است كه دانش فيزيولوژي اثرات فرد فرد عوامل محيط را در شرايط آزمايشگاهي بر روي پديده‌هاي حياتي بررسي مي‌كند. به اين معني كه كليه عوامل محيط را مصنوعا و در يك حد ثابت در آزمايشگاه ايجاد مي‌نمايد و آنگاه اثرات نوسان يك عامل را بر روي پديده‌هاي زيستي مطالعه مي‌كند. ولي دانش اكولوژي اثرات عوامل محيط را در شرايط طبيعي در روي موجودات زنده بررسي مي‌نمايد.
فرق اساسي شرايط آزمايشگاهي و طبيعت در اين نكته است كه وقتي يكي از عوامل محيط در طبيعت تغيير مي‌كند، عده اي از عوامل و شرايط ديگر محيط به تبعيت از همان عامل نوسان مي‌كنند. به همين لحاظ دشواري بسيار مهم مطالعات اكولوژي پيچيدگي شرايط مطالعه است. به علاوه اكولوژي به اثرات موجودات زنده در روي محيط نيز عميقا توجه دارد.
مباحث مورد بحث در اكولوژي عمومي
اكوسيستم
كليه موجودات زنده يك ناحيه مفروض را كه با محيط فيزيكي خود در كنش متقابل هستند. بطوريكه جريان انرژي در آن موجب پيدايش ساختمان مشخص تغذيه‌اي ، تنوع زيستي و گردش مواد گردد و چرخه دقيقا يا تقريبا بسته براي انتقال مواد بين محيط و موجودات زنده برقرار گردد كه تثبيت و انتقال انرژي خورشيد را ممكن سازد، اكوسيستم ناميده مي‌شود. مباحثي كه در داخل اكوسيستم بحث مي‌شود شامل اين موارد است. اجزاي اكوسيستم ، فاكتورهاي محيطي و شيميايي در اكوسيستم ، توليد و تجزيه در اكوسيستم ، جريان ماده و انرژي در داخل اكوسيستم ، توليدات غذايي در اكوسيستم ، زنجيره‌هاي غذايي و شبكه غذايي وهرمهاي اكولوژيكي.
اصول كلي در مورد مطالعه محيط
يكي از اين اصول ميدان اكولوژي يا نيش اكولوژي مي‌باشد. منظور از ميدان اكولوژي يك موجود زنده مجموعه‌اي از شرايط محيط است كه موجود زنده در طبيعت تحت آنها زندگي مي‌كند. در اين محدوده بايد دامنه نوسان محيط و اثرات آنرا در روي پديده‌هاي حياتي بررسي و مشخص كنيم. از اصول ديگر مي‌توان به عوامل محدود كننده اشاره كرد. در اين مورد دو قانون مينيمم و تحمل بحث مي‌شود.
قانون مينيمم مي‌گويد كه عنصر غذايي كه كمترين مقدار را در محيط زندگي جاندار حائز است ميزان رشد و نمو آن را تعيين مي‌كند. قانون مينيمم در طبيعت حكومت مي‌كند. قانون تحمل مي‌گويد كه وفور و يا شدت عوامل اكولوژيكي مي‌توانند مرزها و امكانات رشد و زندگي جانداران را محدود و معين سازند. در اين مقوله تطابق موجودات زنده با عوامل محدود كننده ، شرايط مناسب يا Optimal در ارتباط با عوامل محدود كننده بحث مي‌شود.
جمعيت
مفهوم و معناي كلمه جمعيت براي اذهان همه مردم آشناست. وقتي مي‌گوييم جمعيت ايران ، منظور همه ايرانياني است كه در يك زمان معين در كشور ايران زندگي كرده يا مي‌كنند. از نظر اكولوژي نيز تعريف جمعيت اساسا بر اين مبنا است. جمعيت مجموعه افراد متعلق به يك گونه است كه در يك فضاي معين و در يك زمان مشخص زندگي مي‌كنند. زندگي موجودات در حالت انفرادي و اجتماعي عميقا باهم تفاوت است. بررسي جوامع زنده بخش مهمي از دانش اكولوژي را تحت عنوان سين اكولوژي تشكيل مي‌دهد.
آلودگيهاي محيط زيست
ورود هر نوع ماده خارجي به آب ، هوا و خاك به ميزاني كه كيفيت فيزيكي ، شيميايي يا بيولوژيكي اجزاي محيط را تغيير داده و به حال موجودات زنده مضر باشد، آلودگي نام دارد. مباحثي مرتبط كه در اكولوژي مطرح مي‌شود شامل مواد آلاينده طبيعي ، مواد آلاينده مصنوعي ، تقسيم بندي آلودگيها ، اثرات مواد آلاينده و آلودگي توسط مواد راديواكتيو مي‌باشد.
زيستگاهها
زيستگاهها به مكانهايي اطلاق مي‌شود كه موجود زنده گياهي و جانوري در آنجا زندگي مي‌كنند. فاكتورهاي زيادي تعيين كننده نوع زيستگاه موجودات زنده است. زيستگاهها 4 نوع هستند: زيستگاههاي خشكي ، زيستگاههاي آبي ، زيستگاههاي هوايي و زيستگاههاي زيرزميني. كه مطالعه اين محيطها و موجودات در آنها در محدوده علم اكولوژي قرار دارد.
ارتباط اكولوژي با ساير علوم
اكولوژي با رشته‌هاي فيزيولوژي گياهي ، گياه شناسي ، جانور شناسي ، ژنتيك و ميكروبيولوژي در ارتباط است.